Wystawa „Prawosławie przez dziurkę” prezentuje najbliższe otoczenie mnicha z Jabłecznej. O. Sofroniusz fotografuje to co jest mu najbliższe, doświadczane na co dzień, zaś dla odwiedzających wystawę stanowi swego rodzaju przybliżanie mniszego życia codziennego.

Dziurka od klucza staje się tu symboliczną dziurką w prymitywnym aparacie „camera obscura”. Fotografia otworkowa, którą uprawia o. Sofroniusz to fotografia bez obiektywu, który zastępuje niewielki otwór. Gdy światło przechodzi przez niego w kamerze powstaje obraz. Zazwyczaj, kamera otworkowa, to skrzynka z małym otworkiem na jednej ścianie i filmem czy papierem fotograficznym na drugiej. Charakterystyczną cechą takich zdjęć jest to, że są bardziej miękkie i mniej ostre, niż te wykonane obiektywem, a czasy naświetlania są długie: od pół sekundy do kilku godzin, a nawet miesięcy. Taki aparat można zrobić samemu, np. z pudełka od butów, puszki kartonu. Urządzenie takie w starożytności wykorzystywano do obserwacji Słońca, w renesansie i wiekach późniejszych technika otworkowa była używana głównie w astronomii do celów naukowych, a camera obscura służyła też jako pomoc dla artystów w tworzeniu obrazów lub szkiców. Powstający obraz jest nieprzewidywalny, stanowi zagadkę również dla samego twórcy. Solarigrafia, bo tak właśnie nazywa się ta dziedzina fotografii, nie ma na celu uchwycenia chwili, wręcz przeciwnie – opiera się na rejestrowaniu światła. Istotna nie jest chwila ‘tu i teraz’, a czas, jaki mija, gdy tworzona jest taka fotografia. Tworzenie tą techniką przypomina dziś tajemny rytuał, choć jest prosta i skromna- jak jej autor. Technika ta wydaje się być najbardziej adekwatna dla oddania mistycznego prawosławia. Prostota techniczna, samodzielne konstruowanie kamery, wpływanie na cały proces powstawania, obróbki zdjęcia niezależnie od osób trzecich można odczytać jako odcięcie od konsumpcyjnego stylu życia.

44 zdjęcia zebrane na wystawie w sposób niesamowity przedstawiają mnichów i mniszki, ich codzienne zajęcia, oraz cerkwie diecezji lubelsko-chełmskiej i białostocko-gdańskiej, oraz Świętą Górę Atos.

Wystawa zorganizowana została przez Muzeum i Ośrodek Kultury Białoruskiej w Hajnówce przy współpracy Bractwa św. Cyryla i Metodego Koło w Hajnówce.

o. Sofroniusz (Wilenta)-ur. w 1975 w Hajnówce, mnich monasteru św. Onufrego Wielkiego w Jabłecznej. Zafascynowany fotografią od dziecka. Wierny fotografii tradycyjnej. Ciągle szuka innych form wyrazu, które go interesują. Autor w duchowy sposób przedstawia najbliższą mu rzeczywistość. Przedstawiany cykl fotografii otworkowej, jest tego najlepszym dowodem.

Wystawa była prezentowana w: Warszawie-Muzeum Ikon, Tibilisi-Muzeum Narodowe, Lublin-Festiwal Smaków, Wrocław-Noce Kościołów, Terespol-Międzynarodowy Festiwal Kolęd Wschodniosłowiańskich, Stargard Szczeciński- Centrum Kultury, Wielokulturowy Lublin-Centrum Kultury.

Wernisaż wystawy odbył się 4 lipca 2014. Wystawa dostępna w Galerii Muzeum Białoruskiego w Hajnówce do 4 sierpnia 2014.

 Agnieszka Tichoniuk

Projekt pn.„Białoruski Alfabet Sztuki” realizowany jest dzięki dotacji Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku