Tegoroczny Tydzień Bibliotek zainaugurowano dn. 7 maja 2014 r. w Hajnowskim Domu Kultury wykładem historycznym Janusza Danieluka „Województwo Podlaskie w latach 1795 - 1914". Niezwykle ciekawy wykład, przeplatany ciekawostkami historycznymi z dziejów naszego miasta, był połączonym z prezentacją multimedialną unikalnych dokumentów, map i fotografii.
Janusz Danieluk jest blisko związany z Ziemią Hajnowską. Urodził się w 1985 r. w Hajnówce, jest absolwentem hajnowskiego Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 2 oraz Wydziału Historyczno-Socjologicznego Uniwersytetu w Białymstoku. Po ukończeniu studiów podjął pracę w Archiwum Państwowym w Białymstoku. Zgłębia historię, zajmuje się promocją materiałów archiwalnych i edukacją społeczną. Szczególnie bliski jest mu temat kształtowania się pamięci zbiorowej i miejsc pamięci mieszkańców Podlasia z perspektywy okresu tuż powojennego (lata 1944 – 1956). Artykuły o tematyce historycznej publikował m.in. w periodyku „Pogranicze". Jest też autorem jednego z rozdziałów niezwykle pięknego albumu „500 Lat Województwa Podlaskiego – Historia w dokumentach".
Album został wydany w 2013 r. z okazji jubileuszu pięćsetlecia województwa podlaskiego związanego z faktem mianowania na wojewodę Iwana Sapiehy przez Zygmunta Starego w 1513 r. W ciągu wieków zmieniały się nie tylko granice województwa, ale także jego przynależność państwowa.
W 1795 r., po III rozbiorze Polski, województwo podlaskie znalazło się pod władaniem Prus i Austrii. Wówczas podupadła siedziba wojewody, Drohiczyn, na rzecz coraz szybciej rozwijającej się nowej stolicy województwa, Białegostoku. Prusacy wprowadzili nowe porządki (ewidencję ludności, zakaz drewnianej zabudowy, ograniczenia wolności ludności żydowskiej). Warto zaznaczyć, że w omawianym okresie Białystok był miastem prywatnym, znajdującym się formalnie w rękach Izabeli Branickiej, w praktyce zaś, rodu Potockich i o mały włos nie został... sprzedany.
W XIX w. znaczna część ziem województwa podlaskiego, jako obwód białostocki, znalazła się pod panowaniem Rosji. W 1808 r. obwód podzielono na cztery powiaty: bielski, białostocki, sokólski i drohicki. Ośrodkiem administracyjnym był Białystok, a władzę powierzono naczelnikom urzędującym na prawach gubernatorów. Rozpoczął się proces rusyfikacji.
Przez województwo przetoczyły się oba powstania narodowowyzwoleńcze. Z powstaniem listopadowym wiąże się ważne zdarzenie historyczne: 23 maja 1831 r. oddział gen. Dezyderego Chłapowskiego stoczył zwycięską bitwę pod Hajnowszczyzną. Ciekawostką jest, że wieś znajdowała się poza obwodem białostockim.
„...Dramatycznym skutkiem przetaczających się oddziałów wojskowych była epidemia cholery dziesiątkująca ludność Podlasia. Do walki z chorobą utworzono specjalny komitet obwodowy z podległymi mu komitetami powiatowymi. Do zadań ich należały: monitorowanie epidemii cholery, opieka nad chorymi, organizowanie niezbędnych środków leczniczych, czuwanie nad grzebaniem osób zmarłych oraz opieka nad sierotami. W skład komitetów wchodzili urzędnicy administracyjni, wojskowi, policyjni i sądowi. Komitetom powiatowym przewodzili marszałkowie szlachty. Szacuje się, że w samym powiecie białostockim śmiertelność sięgnęła 45%. Szczególnie wysoka była w miejscach, gdzie stacjonowały wojska rosyjskie.
W 1842 roku nastąpił kolejny nowy etap w dziejach województwa – zlikwidowano obwód białostocki, a jego ziemie włączono do guberni grodzieńskiej likwidując tym samym jakąkolwiek autonomię tych obszarów i wzmagając rusyfikację
Restrykcje carskie po powstaniu styczniowym odczuwały te tereny do końca zaborów (sekwestry ziemi, zsyłki na Syberię uczestników powstania). Jednocześnie II połowa XIX w przynosi znaczne ożywienie gospodarcze – rozwój przemysłu głównie włókienniczego i handlu, a nade wszystko rozwój kolei: warszawsko – petersburskiej (1863); brzesko – grajewskiej; białostocko – baranowickiej.
Dzięki powstaniu dużego węzła kolejowego, Białystok, z drugorzędnego miasta przemysłowego, bardzo szybko przekształcił się w czołowy ośrodek przemysłowy nie tylko w regionie, ale w całej guberni grodzieńskiej. Do Białegostoku napływał z Królestwa kapitał żydowski i i niemiecki, lokowany zarówno w typowych zakładach sukienniczych jak i galanteryjno włókienniczych. Rozwijały się tu również inne przemysły..."
Przedstawiam tylko fragmenty wykładu Janusza Danieluka. Zainteresowanych zapraszamy do lektury książki „500 lat Województwa Podlaskiego – Historia w dokumentach", dostępnej w zbiorach Miejskiej Biblioteki Publicznej.

Alla Gryc, fot. Zbigniew Angielczyk