W związku z wątpliwościami, które pojawiły się w ostatnim czasie co do archiwalnych grafik autorstwa Zenka Iłariona Daniluka na blokach na Osiedlu Millenium w Hajnówce oraz genezy ustawienia rzeźb w Parku Miejskim w Hajnówce, mieszkańcom Hajnówki jak i miłośnikom naszego miasta należy się informacja wyjaśniająca fakty z tym związane.

Twórczość Zenka Iłariona Daniluka (1939-2000) fascynuje wielu i jest doceniana przez różne środowiska artystyczne. Dowodem tego jest publikacja „Zenek Iłarion Daniluk 1939-2000” - katalog wydany przez Galerię Białą w Lublinie w 2008 r., którą poprzedziła wystawa prac w Galerii Białej Centrum Kultury w Lublinie. Kuratorami wystawy byli: Anna Nawrot i Jan Gryka. W treści tego wydawnictwa odnajdziemy fragment mówiący o tym, iż Zenek był zatrudniony jako majster w ekipie remontowo-budowlanej w przedsiębiorstwie Włodzimierza Grygoruka w Hajnówce oraz pracował w firmie pana Makala jako czeladnik (lata 1971-1972). Wówczas jako jego współpracownik był pomysłodawcą i współwykonawcą dekoracji, cyt.: „…Przy dekoracji bloków na osiedlu Millenium w Hajnówce to właśnie Zenek był pomysłodawcą oraz współwykonawcą, zaczerpniętych z motywów ludowych, kompozycji na elewacjach…” („Zenek Iłarion Daniluk 1939-2000”, str. 43-44). Jest to album w całości poświęcony twórczości i pamięci tego naszego lokalnego artysty i jak wspominają jego autorzy - mają oni nadzieję, że stanie się on początkiem popularyzacji tego swoistego i niezwykle wyrazistego zjawiska artystycznego jakim była malarska twórczość Zenka. Twórczość ta, określana też „sztuką naiwną” jest szczególnie warta popularyzowaniu z powodu bezpośredniego jej nawiązywania do kultury i tradycji Regionu Puszczy Białowieskiej. Warte podkreślenia jest, że twórczość Zenka doceniana jest przez środowiska artystyczne w skali ogólnopolskiej, w tym m.in. przez narodowe centra kultury, czego potwierdzeniem jest organizacja wystawy z udziałem jego prac przez Narodową Galerię Sztuki Zachęta w Warszawie w 2015 r. (Wystawa „Ogrody”) czy Galerię Krynki w Krynkach. Należy wspomnieć także o wystawach organizowanych w Muzeum i Ośrodku Kultury Białoruskiej w Hajnówce.

Jeśli chodzi o historię i symbolikę rzeźb „Niezłomnym”, ustawionych w Parku Miejskim warto wiedzieć, że te imponujące rzeźby są repliką prac prof. Józefa Marka z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Poświęcone robotnikom leśnym okresu międzywojennego oryginały pochodzą w pleneru rzeźbiarskiego organizowanego w Hajnówce w latach 70. Potwierdzają te fakty m.in.:

-       katalog poświęcony twórczości Józefa Marka – Józef Marek. Lata 50. i 60. Malarstwo, rzeźba. Na stronie 12 tej publikacji są wymienione ważniejsze realizacje, cyt.: „… Cykl małych i dużych rzeźb pt. Człowiek, 1973-1996: - Niezłomnym, grupa rzeźbiarska (…) Hajnówka, Park XXX-lecia…”; katalog dostępny jest do pobrania w serwisach internetowych;

-       ENCYKLOPEDIA HAJNÓWKI Pod redakcją Ryszarda Patera, rozdział MIEJSCA PAMIĘCI, cyt.: „Forma przestrzenna „Niezłomnym” poświęcona robotnikom leśnym okresu międzywojennego, znajdująca się w Parku XXX-lecia (…). Autorem jest artysta rzeźbiarz Józef Marek, prof. ASP w Krakowie. Przedstawia 5 sylwetek o wysokości ok. 10 m, wykonanych ze słupów telefonicznych z przymocowanymi dłońmi i rzeźbionymi głowami…”.

Przedstawione fakty historyczne zostały także potwierdzone w opinii przedstawionej przez hajnowskiego artystę – Wiktora Kabaca, który wskazuje także na ich potwierdzenie zawarte w publikacji Arkadiusza Puchalskiego pt. „Historia Związku Polskich Artystów Plastyków w Białymstoku”.

Materiał uwzględniony w wydawnictwach informacyjno-promocyjnych miasta Hajnówka, m.in. w folderze promocyjnym Hajnówka. Duchowa Witalność przygotowano na podstawie podanych informacji i źródeł ich pochodzenia. W kolejnych wznowieniach przedmiotowego wydawnictwa odpowiednie fragmenty zostaną uzupełnione o źródła pochodzenia informacji.

Urząd Miasta Hajnówka