Światowy Dzień Zdrowia obchodzony jest każdego roku 7 kwietnia, aby uczcić rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia w 1948 roku. Co roku jest wybierany temat przewodni z zakresu zdrowia publicznego, który w danym okresie wymaga szczególnej uwagi.

Tematem przewodnim Światowego Dnia Zdrowia w roku 2014 są choroby wektorowe.

Wektory to organizmy, które są przenosicielami patogenów lub pasożytów, poprzez wędrówkę i kontakt z otoczeniem przenoszą groźne drobnoustroje na inne organizmy, często na ludzi. W ten sposób mogą wywołać choroby, które zagrażają zdrowiu lub życiu człowieka.
Przykładem wciąż groźnej choroby pasożytniczej jest malaria, która w 2010 roku pochłonęła 660 000 ofiar. W ostatnim czasie znacznie wzrosło rozpowszechnienie gorączki denga, której wzrost na przełomie 50 lat jest 30-krotny. Do innych chorób przenoszonych przez wektory zaliczamy między innymi Gorączkę Zachodniego Nilu, chikungunyę, dżumę, tyfus plamisty, żółtą febrę, gorączkę okopową.
Do chorób wywoływanych przez wektory, występujących na naszym terenie należą odkleszczowe zapalenie mózgu oraz borelioza z Lyme.

Borelioza - choroba przenoszona przez kleszcze

Objawy kliniczne boreliozy
Uwaga! U każdego choroba może przebiegać inaczej. U niektórych chorych występować może tylko część z niżej wymienionych objawów.

1. OBJAWY WCZESNE
● rumień wędrujący - rozszerzająca się wysypka wokół miejsca ukąszenia, zaczerwieniona, z przejaśnieniem w środku, rumień pojawia się od 3 do 32 dnia od ukąszenia, nie występuje u koło 15% pacjentów
● Objawy niespecyficzne (grypopodobne): ogólnie złe samopoczucie, gorączka i dreszcze, bóle głowy, powiększenie węzłów chłonnych

2. OBJAWY WTÓRNE (DRUGA FAZA BORELIOZY)
- pojawiają się w 2-3 tygodniu, a nawet 2-3 miesiącu od ukąszenia kleszcza
● objawy neurologiczne
-zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
-zapalenie mózgu
-pląsawica
- zapalenie włókien nerwowych, np. okolicy krzyżowo-lędźwiowej
● objawy kardiologiczne, np. zapalenie mięśnia sercowego

3. OBJAWY PÓŹNE (TRZECIA FAZA BORELIOZY)
- po kilku miesiącach od zakażenia
● objawy ogólne: zmęczenie
● zapalenie stawów – u koło 66% pacjentów
● zanikowe zapalenie skóry- zajmuje stopę, piętę, czasami łokieć lub dłoń

Kleszczowe zapalenie mózgu (kzm)

Jest to ostra wirusowa choroba zakaźna, która występuje w różnych postaciach klinicznych i dotyczy głównie ośrodkowego układu nerwowego. Chorobę wywołują flawirusy. U części osób choroba może przebiegać łagodnie i tylko badanie krwi potwierdza zakażenie. W innych przypadkach przebieg jest dwufazowy. Pierwsza faza choroby pojawia się po 7-14 dniach od kontaktu z kleszczem i przebiega z gorączką oraz objawami podobnymi do grypy. Objawy te utrzymują się około tygodnia. Po kilku dniach lepszego samopoczucia występuje druga faza choroby z bólami głowy, gorączką, wymiotami, nudnościami, objawami oponowymi i zmianami zapalnymi w płynie mózgowo-rdzeniowym. Objawy te zwykle występują po 2-3 tygodniach i pacjent zdrowieje. Choroba może przebiegać ciężko, gdy wystąpią objawy mózgowe, móżdżkowe lub rdzeniowe, rzadko ma przebieg śmiertelny, czasem stwierdza się następstwa pochorobowe pod postacią niedowładu lub zaniku mięśni. Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi w których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu występowały głównie na terenach endemicznych w województwie podlaskimi warmińsko-mazurskim. Nasilenie zachorowań na kzm obserwuje się od 1993r. W wielu krajach europejskich.

Do zakażenia dochodzi:

• Najczęściej w wyniku ukłucia przez zakażonego kleszcza
• Drogą pokarmową przez picie surowego mleka pochodzącego od zakażonych krów, kóz i owiec

Nasilenie zachorowań obserwuje się od kwietnia od października, niekiedy ze szczytem w czerwcu i we wrześniu, co wiąże się z aktywnością kleszczy.

Zapobieganie i zwalczanie zachorowań polega na:

A. stosowanie środków ochrony osobiste tj.:

• noszenie odpowiedniego ubioru w lesie,
• wczesne i ostrożne usunięcie kleszcza ze skóry,
• stosowanie środków odstraszających kleszcze (repelenty),
• gotowanie mleka pochodzącego od krów, kóz i owiec,
• unikanie pobytu w rejonach zakażonych kleszczy,

B. Uodpornieniu ludzi poprzez szczepienia.

• Szczepienia zaleca się osobom przebywającym na terenach endemicznych: zatrudnionym przy eksploatacji lasów, rolnikom, młodzieży