Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Hajnówce informuje, iż 14 października rusza XXVII edycja ogólnopolskiej akcji Żółty Tydzień, której ideą jest edukacja na temat zagrożeń związanych z wirusowym zapaleniem wątroby typu A i typu B oraz popularyzacja szczepień ochronnych, jako skutecznej profilaktyki tych chorób.

Pytania dotyczące wirusowych zapaleń wątroby

odpowiada prof. Alicja Wiercińskaj-Drapało, kierownik Kliniki Hepatologii i Nabytych Niedoborów Immunologicznych WUM

1. Czym jest wirusowe zapalenie wątroby i co je wywołuje?
Wirusowe zapalenie wątroby jest ostrą chorobą zakaźną. Mamy nawet kilkanaście wirusów, które mogą powodować wirusowe zapalenie wątroby. Istnieją wirusy tak zwane pierwotnie hepatotropowe, których cykl replikacyjny zachodzi w komórkach wątroby, które wywołują najbardziej powszechne typy wirusowego zapalenia wątroby, czyli WZW typu A, typu B, C, D. Są także wirusy niehepatotropowe, które również mogą powodować wirusowe zapalenie wątroby, ale są one znacznie rzadziej rozpoznawane i najczęściej dotyczą chorych z deficytem immunologicznym. Najbardziej powszechne jednak są wirusowe zapalenia wątroby wywoływane przez wirusy pierwotnie hepatotropowe.

2. Jakie typy wirusowego zapalenia wątroby są najgroźniejsze i przed którymi można się zabezpieczyć?
Każde wirusowe zapalenie wątroby jest chorobą poważną. Powoduje duże dolegliwości, dyskomfort dla pacjenta, zwłaszcza jeżeli przebiega jawnie klinicznie. Niektóre z tych wirusów mogą powodować choroby, które kończą się przewlekłym zapaleniem wątroby, marskością wątroby i w konsekwencji mogą prowadzić do rozwoju nowotworu wątrobowo-komórkowego. Wirusowe zapalenie wątroby typu A i typu E to choroby, które, mimo że mogą dawać ostre, bardzo burzliwe objawy, a nawet prowadzić do piorunującego zapalenia wątroby, u osób z prawidłową odpornością nie powodują przewlekłej choroby wątroby. W ostatnim czasie znacząco poszerzyła się wiedza na temat wirusowego zapalenia wątroby typu E. Okazuje się, ze wirus ten występuje nie tylko w krajach dotychczas uznawanych za endemiczne, ale także w krajach tzw. rozwiniętych ekonomicznie. Ponadto, istnieje coraz więcej doniesień naukowych na temat przewlekłych zapaleń wątroby typu E u osób z upośledzona odpornością, zwłaszcza po przeszczepieniach narządowych.
Natomiast inaczej jest w przypadku wirusów zapalenia wątroby typu B i typu C. Te wirusy, przenoszone drogą pozajelitową czy podczas kontaktów seksualnych, mogą powodować przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby, a w konsekwencji prowadzić do marskości wątroby czy nawet nowotworu tego narządu. Dzięki dostępnym szczepieniom możemy zabezpieczać się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i typu B. W Chinach dostępna jest szczepionka p/ko wzw typu E. Niestety na razie nie można skorzystać z takiej profilaktyki w przypadku wirusa zapalenia wątroby typu C .

3. Dlaczego należy się szczepić przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby?
Warto jest zapobiegać każdej chorobie, a wirusowym zapaleniom wątroby szczególnie, ze względu na konsekwencje, jakie mogą za sobą nieść. Możemy unikać pewnych ryzykownych zachowań, ale nigdy nie jest to stuprocentowe zabezpieczenie przed zakażeniem. Jedyną pewną metodą zapobiegania wirusowym zapaleniom wątroby są szczepienia.

4. Czym jest wirusowe zapalenie wątroby typu A i w jaki sposób przebiega?
Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest ostrą chorobą zakaźną, wywoływaną przez wirusa HAV, który przenosi się drogą pokarmową. Najczęściej przebiega bezobjawowo. Na szczęście obecnie nie mamy w Polsce wielkiego problemu epidemiologicznego, ponieważ zmieniły się standardy higieniczne, więc na ogół rozpoznaje się około stu przypadków rocznie wirusowego zapalenia wątroby typu A.

5. W jaki sposób można zabezpieczyć się przed zakażeniem WZW typu A?
Jedynie szczepienia zapewniają pełną ochronę przed zachorowaniem. Możemy zmniejszać ryzyko zakażenia tym wirusem poprzez zachowanie pewnych standardów higienicznych, również przez spożywanie tylko pokarmów gotowanych, pasteryzowanych, wody butelkowanej - zwłaszcza kiedy jesteśmy w krajach, gdzie ta choroba występuje endemicznie. Wszyscy pamiętamy, że wyjeżdżając do Azji, do niektórych krajów afrykańskich powinniśmy zaszczepić się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A. Ale nie zapominajmy, że ta choroba występuje dosyć często w krajach basenu Morza Śródziemnego, które są również często odwiedzane przez polskich turystów.

6. Czym jest wirusowe zapalenie wątroby typu B i w jaki sposób przebiega? Jajakie mogą być powikłania wzw typu B?
Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest ostrą chorobą zakaźną, która bardzo często przebiega bezobjawowo. Wirus przenoszony jest drogą seksualną oraz parenteralną, czyli pozajelitową: poprzez naruszenie ciągłości skóry, błony śluzowe wraz z krwią, znajdującą się w śladowych, nawet niewidocznych ilościach na różnych narzędziach, sprzętach czy w świetle igły. Każde naruszenie ciągłości skóry może wiązać się z transmisją wirusa zapalenia wątroby typu B. Obecnie w Polsce rozpoznaje się niewiele zachorowań na ostre wirusowe zapalenie wątroby typu B, podobnie jak na wzw typu A. Jest to skutek prowadzonych od wielu lat szczepień noworodków, co się przyczynia do powstania populacji ludzi uodpornionych na ten wirus. Trzeba jednak pamiętać, że wszystkie osoby, które dotychczas nie były objęte szczepieniem, a urodzone przed 1994 r. powinny rozważyć szczepienie, gdyż są narażone na zakażenie tym wirusem.

7. Kto i w jakich sytuacjach jest szczególnie narażony na zakażenie WZW typu B?
Wystarczy niewielka ilość materiału zakaźnego, aby mogło dojść do transmisji wirusa. Zatem zagrożenie zakażeniem wirusa zapalenia wątroby typu B istnieje wszędzie tam, gdzie dochodzi do naruszenia ciągłości skóry, a także podczas kontaktów seksualnych. Mówiąc „naruszenie ciągłości skóry" mam na myśli każde przekłucie skóry, nie tylko podczas zabiegów operacyjnych, ale także podczas wykonywania inwazyjnych procedur diagnostycznych, czy nawet u kosmetyczki, w gabinecie tatuażu, u stomatologa czy ginekologa.

8. W jaki sposób można zabezpieczyć się przed zakażeniem?
Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B uważam za jedno z najważniejszych szczepień w całym schemacie szczepień, ze względu na możliwość zapobiegania zakażeniu wirusem, który powoduje poważne konsekwencje zdrowotne. W związku z tym polecałabym je każdej osobie, która świadomie dba o swoje zdrowie. Szczególnie osobom, które wykonują sobie procedury inwazyjne, gdzie dochodzi do naruszenia ciągłości skóry. Również wszystkim tym, którzy cierpią na choroby przewlekłe - takie osoby nie tylko mają znacznie częstszy kontakt
z placówkami medycznymi, ale także choroba wątroby może zdecydowanie pogarszać u nich przebieg choroby zasadniczej.

9. Na jak długi okres chroni nas szczepienie przed zachorowaniem?
Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B jest szczepieniem bardzo skutecznym, powodującym wytworzenie swoistych przeciwciał, co prowadzi do trwałej odporności przeciwko temu wirusowi. Obecnie jeden pełen cykl szczepień powoduje odporność prawdopodobnie do końca życia.

10. Jak należy postępować z osobami, które nie odpowiedziały właściwie na prawidłowo zastosowany schemat szczepienia?
Oczywiście zdarzają się osoby, które nie odpowiadają wytworzeniem przeciwciał i w dalszym ciągu pozostają nieuodpornione na wirus zapalenia wątroby. Jest to jednak nieliczna grupa ludzi. W takim przypadku konieczne jest sprawdzenie, dlaczego osoba nie odpowiedziała na szczepienie, powinno się również po narażeniu na materiał biologiczny potencjalnie zakaźny podać immunoglobulinę swoistą. Najczęściej brak wytworzenia przeciwciał spowodowany jest przewlekłą chorobą bądź deficytem immunologicznym. Ważne jest, aby sprawdzić, czy możliwa jest poprawa stanu immunologicznego pacjenta, a następnie rozpocząć cykl szczepień. Każdą taką sytuację rozważa się już indywidualnie.