Zamiejscowy Wydział Leśny Politechniki Białostockiej w Hajnówce zyskał nowe laboratoria do badań botanicznych i chemicznych. Oficjalne otwarcie Pracowni Środowiska Leśnego odbyło się 11 marca br.

Idea budowy Pracowni Środowiska Leśnego powstała w końcu 2010 roku i jest wynikiem współpracy pomiędzy prof. Jordanem Zjawionym i dziekanem ZWL prof. Sławomirem Bakierem. Inicjatywa wyszła od profesora Zjawionego, który promował budowę w Hajnówce Polskiego Centrum Produktów Naturalnych. Profesor Uniwersytetu Missisipi w Oxford w USA wielokrotnie podkreślał, iż Puszcza Białowieska skrywa w sobie wiele naukowych tajemnic, więc umiejscowienie jednostki badawczej w Hajnówce jest jak najbardziej zasadne.

Laboratoria ulokowano w zmodernizowanych i wyremontowanych pomieszczeniach istniejącego budynku uczelni w Hajnówce. Pracownia Środowiska Leśnego obejmuje dwie sale laboratoryjne: mikroskopową oraz fizyko-chemiczną. Realizacja projektu rozpoczęła się w 2011 roku, a zakończyła z końcem 2012 roku. Łączny koszt zakupionej aparatury wyniósł 2 416 957 zł. Głównym przeznaczeniem pracowni jest prowadzenie zaawansowanych badań organizmów żyjących w Puszczy Białowieskiej. Zakupiony sprzęt umożliwia identyfikację botaniczną, pomiary morfometryczne oraz analizy chemiczne metabolitów wtórnych w produktach naturalnych, m.in. w grzybach i porostach. W pracowni możliwe też będą badania związane z zagospodarowaniem produktów leśnych, jako alternatywy do pozyskiwania drewna.

Pracownia mikroskopowa obejmuje mikroskop skaningowy, mikroskopy optyczne i unikatowe urządzenia do przygotowania preparatów biologicznych takich jak: napylarka ze złota i suszarka w nadkrytycznym CO2. Wszystkie mikroskopy wyposażone są w matryce CCD i sprzęt do akwizycji komputerowej. W połączeniu z posiadanym już wcześniej oprogramowaniem umożliwia to uzyskiwanie zaawansowanych technologicznie analiz morfometrycznych niezbędnych w oznaczeniach botanicznych.

Głównymi urządzeniami na wyposażeniu pracowni chemicznej są:

Urządzenia analityczne:

• Chromatograf gazowy sprzężony ze spektrometrem mas (GC/MS).
• Wysokosprawny chromatograf cieczowy (HPLC).
• Atomowy spektrometr absorpcyjny (ASA). Pozwala na oznaczanie pierwiastków chemicznych (głównie metali) w próbkach ciekłych i stałych. Zasada pomiaru opiera się na zjawisku absorpcji promieniowania o określonej długości fali przez atomy.
• Termowaga. Metoda termograwimetrii (TGA) pozwala na badanie wielkości przemian chemicznych, jak również określanie temperatury, w jakiej przemiany chemiczne zachodzą. Umożliwia także oznaczanie poszczególnych składników w badanej próbce.
• pektrofotometr UV/VIS. Urządzenie ma szerokie zastosowanie w chemii analitycznej. Zasada pomiaru opiera się na zjawisku absorpcji promieniowania ultrafioletowego lub widzialnego przez cząsteczki i jony znajdujące się w roztworze.
• Skaningowy mikroskop elektronowy (SEM) z napylarką i suszarką wykorzystującą CO2.

Urządzenia do preparatyki:

• Aparat do szybkiej ekstrakcji ciśnieniowej (ASE). Zastosowanie: ekstrakcja analitów w próbek stałych.
• Wyparka. Zastosowanie: odparowanie rozpuszczalników z ekstraktu (zagęszczanie roztworu).
• Aparat do mikroekstrakcji do fazy stałej (SPME). Zastosowanie: adsorbowanie analitów z próbek ciekłych, jak również z fazy gazowej nad próbką.
• Mineralizator. Zastosowanie: umożliwia pozbycie się związków organicznych z matrycy próbki. Ułatwia późniejszą analizę pierwiastków chemicznych na ASA.
• Liofilizator.
• Wirówka.
• Urządzenia pomocnicze: mieszadło magnetyczne, wagi analityczne, chłodziarki, cieplarki.

Większość aparatury została już uruchomiona. Pracownicy, którzy aktualnie odbywają szkolenia wykonali już pierwsze analizy. Jak informuje Sławomir Bakier - Kolejnym wyzwaniem będzie tworzenie zespołów badawczych z partnerskimi ośrodkami badawczymi i występowanie z grantami badawczymi w celu pozyskania funduszy na prowadzenie badań.

Pracownia Środowiska Leśnego w Hajnówce jest częścią jednego z 7 interdyscyplinarnych laboratoriów uczelni – Laboratorium Technologii Inżynierskich, które wchodzi w skład Naukowego Centrum Badawczo-Rozwojowego.

Zaproszeni na uroczyste otwarcie goście, byli pełni uznania, iż tutaj, na skraju Puszczy Białowieskiej udało się stworzyć tak wspaniałe laboratorium. Podczas oficjalnego otwarcia wystąpili między innymi: prof. Barbara Kudrycka – Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, dr Włodzimierz Cimoszewicz – Senator RP dr Włodzimierz Cimoszewicz, Ryszard Ziemblicki – Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku, Jerzy Sirak – Burmistrz Miasta Hajnówka oraz prof. dr hab. inż. Lech Dzienis – Rektor Politechniki Białostockiej i dr hab. inż. Sławomir Bakier – Dziekan ZWL w Hajnówce.

Podczas spotkania Sławomir Bakier podziękował wszystkim, którzy przyczynili się do nowej inwestycji. Podziękowania skierował w również stronę Burmistrza Miasta Hajnówka, który zawsze wspiera Politechnikę Białostocką i włożył wielki wkład w pracownię i w centrum. - Otwarciem Laboratorium po raz kolejny przypieczętowujemy nasze związki z miastem Hajnówką i naszą wolę współpracy na dalsze lata - dodał prof. Lech Dzienis.

- 2,5 mln, które zainwestowała Politechnika Białostocka w budowę laboratorium to jest dopiero pierwszy krok - informuje prof. Barbara Kudrycka. - Chcemy zbudować tutaj silne centrum badań nie tylko nad środowiskiem leśnym, ale nad całym środowiskiem Białowieży. Oczywiście wymaga to kolejnych działań, tworzenia konsorcjum i zapraszania partnerów zagranicznych do dalszej współpracy. Cieszę, się, że ten pierwszy sprzęt, który się pojawił będzie służył nie tylko studentom, ale i do przeprowadzania wyjątkowo wyrafinowanych badań. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego podkreśliła jak wielki potencjał kryje się w tych laboratoriach. - Przed chwilą widziałam mikroskop, który powiększył do 45 tys. razy skrzydło muchy. Dzięki Wirtualnej Bibliotece Nauki i dostępie do światowych badań w najnowocześniejszej infrastrukturze i na najnowocześniejszym urządzeniu jesteśmy w stanie, także tutaj w Hajnówce, konkurować z najwyższej klasy światowymi badaczami.

Na zakończenie wszyscy zostali oprowadzeni po nowoczesnych pracowniach Środowiska Leśnego.

W chwili obecnej wchodzi w realizację drugi etap inwestycji – budowa „Centrum Naukowo-Badawczego Wydziału Leśnego", finansowanego z PARP-u w ramach działania 1.3 „Rozwój Polski Wschodniej". Pozyskano już na ten cel kwotę 6 mln zł. Budowa centrum jest jednym ze składowych elementów większego projektu pozyskanego przez Politechnikę Białostocką: „Rozbudowa i modernizacja infrastruktury naukowo - badawczej Politechniki Białostockiej".

Emilia Rynkowska