Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej przyciąga do Hajnówki chórzystów i miłośników muzyki cerkiewnej z całej Polski, jak i świata. Organizatorzy z wielką uwagą dobierają chóry, które mogą zaprezentować się w Soborze Świętej Trójcy podczas festiwalu.

Wystąpiły chóry z małych wsi i wielkich miast, chóry żeńskie i męskie. W świątyni rozbrzmiewały delikatne głosy dziecięce, ale i głosy dojrzałe. Przed publicznością zaprezentowały się chóry dopiero rozpoczynające swoją działalność, jak i te z wieloletnim stażem, chóry świeckie, jak i duchowne. Były chóry na co dzień śpiewające muzykę cerkiewną, ale też takie, które wykonują ją okazjonalnie podczas koncertów, czy festiwalów. Niektórzy chórzyści mieli wykształcenie muzyczne, inni nie. Nawet nie wszyscy byli wyznania prawosławnego. Jest jednak wspólny mianownik, który łączy te chóry. Jest to modlitwa i chęć śpiewania jej w hajnowskim Soborze.

Jestem bardzo zadowolona, że mogliśmy zaśpiewać na hajnowskim festiwalu, to dla nas wielki zaszczyt i zaszczyt dla parafii – informuje Natalia Martyniuk, dyrygentka Chóru p.w. Opieki Matki Bożej z Bielska Podlaskiego, absolwentka Szkoły Psalmistów w Hajnówce.

Absolwentką hajnowskiej Szkoły Psalmistów jest również Anna Antoniuk, dyrygentka Chóru p.w. Opieki Matki Bożej. - Można powiedzieć, że śpiewam od urodzenia. Kocham muzykę cerkiewną. Zaczynałam tutaj, w Hajnówce, jeszcze w starej cerkwi, od czwartej klasy szkoły podstawowej. Pamiętam pierwsze Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej. W soborze śpiewa się lepiej, ale wspomnienia są także bardzo miłe. Średnia wieku chóru z Dubicz Cerkiewnych jest dość wysoka. - Najstarsza chórzystka ma 85 lat. Z tych, co dzisiaj wystąpiły, najstarsza ma 79 lat, a najmłodsza 15 lat – informuje dyrygentka.

Chórem składającym się z młodych chórzystów dyryguje Barbara Kornacka. - Mimo, że Chór Młodzieżowy Domu Kultury z Białegostoku tworzą młodzi ludzie, 18-24 lata, ci najstarsi śpiewają już wiele lat. Jesteśmy z Podlasia, więc muzyka cerkiewna przewija się przez całe nasze życie. Na pewno każdy słyszał muzykę cerkiewną, nawet jeśli nie jest prawosławny. Ta muzyka bardzo działa na emocje. Sobór także działa pozytywnie. Bardzo dobrze się tu śpiewa.

Takie samo zdanie mają również inni dyrygenci. - O waszym festiwalu wstyd nie wiedzieć – wyznaje Olga Suares, dyrygentka Chóru Sretienije z Mińska (Białoruś). - Cudowna świątynia, możliwość posłuchania dobrej muzyki cerkiewnej, możliwość wymiany doświadczeń, a mój chór nie tylko śpiewa starą muzykę, ale także daje lekcje historii muzyki cerkiewnej. Dlatego bardzo chciałam wystąpić na festiwalu w hajnowskim soborze. Do XVII w., w naszej cerkwi funkcjonował specjalny zapis muzyki cerkiewnej. Na szczęście są specjaliści, którzy zajmują się przetłumaczeniem tych zapisów na nuty. Rozszyfrowują ją dla takich jak my. Postawiliśmy sobie za cel śpiewanie właśnie takich starych utworów. Niestety z różnych przyczyń nie wszyscy chórzyści mogli przyjechać do Polski. - Mamy więcej dobrych głosów. Jest też kompozytor Dmitryj Łojka, mam nadzieję, że wkrótce wykonamy jego utwory. Pani Olga ma międzynarodową rodzinę. Sama - Ukrainka, mąż pochodzi z Kolumbii, wraz z siedmiorgiem dzieci mieszkają na Białorusi. - Gdy mąż po raz pierwszy przyszedł do naszej cerkwi i usłyszał muzykę cerkiewną, zakochał się w prawosławiu. Wszyscy śpiewamy muzyką cerkiewną. Niedawno zdobyliśmy pierwszą nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Rodzin Wielodzietnych.

Udział w hajnowskim festiwalu był również wielkim marzeniem Mariji Osiak, dyrygentki chóru Umilenije – Rostów nad Donem (Rosja). - Niestety nigdy wcześniej tu nie śpiewałam. Po raz pierwszy wzięliśmy udział w festiwalu poza granicami naszego kraju. O festiwalu mówiły inne rosyjskie chóry. To wielki zaszczyt wystąpić w Polsce, na hajnowskim festiwalu. Jeszcze nie było mnie świecie, a festiwal już był. Zaledwie 25-letnia dyrygentka krótką ręką trzyma swoich chórzystów. - Mój tata jest duchownym, gdy byłam mała, w wieku 13 lat, dyrygowałam chórem dziecięcym. Potem kształciłam się muzycznie i zajęłam się dyrygenturą chórów dorosłych. Pani Osiak podczas festiwalu wystąpiła w dwóch rolach – jako dyrygentka i jako solistka. - Śpiewam sopranem i dyryguję chórem. Gdy dyryguję chórem muszę pokazać jak śpiewa chór. Gdy śpiewam solo muszę pokazać jak powinien śpiewać chór, i swój śpiew. Muszę śpiewać emocjonalnie, ale ważne jest żebym nie zagłuszyła chóru, i nie mogę oddać chórowi emocji jakie sama czuję i śpiewam.

Swoich sił dyrygenckich spróbowała również matuszka Katarzyna Kosińska z Kameralnego Chóru Żeńskiego im. św. Lidii działający przy Parafii Prawosławnej p.w. św. Jana Klimaka na Woli w Warszawie. - To mój debiut jako dyrygentki. W soborze w Hajnówce śpiewałam wielokrotnie, natomiast jako dyrygentka, jestem tu pierwszy raz. Zupełnie nowe doświadczenie. Trudniej, bo większa odpowiedzialność. W grupie łatwiej, zawsze można polegać na koleżance, która stoi obok. Dyrygując, trzeba polegać na sobie. Jeżeli dyrygent źle poprowadzi, poda złą tonację, to wiadomo, że może nic nie wyjść ze śpiewu nawet gdy ma się najpiękniejszy chór. Zajęłam się dyrygowaniem, bo była potrzeba. Jestem tzw. samoukiem. Muzycznie, owszem kształciłam się, natomiast nigdy nie kończyłam dyrygentury. Połowa chóru, to matuszki, żony duchownych. Wszystkie z Warszawy. Istotne, że niektóre z pań w ogóle nie znają nut. Dużo pracy zostało włożone, aby chór zabrzmiał jak dzisiaj. Jest to typowo amatorski chór.

Chórem, dla którego muzyka cerkiewna jest muzyką codzienną jest Chór Duchowieństwa Diecezji Warszawsko-Bielskiej. Kierownikiem i dyrygentem chóru jest ks. mitrat Michał Niegierewicz.

- Teren, który nas skupia, to cała diecezja – po koncercie powiedział diakon Marek Maciuka. - Nie zawsze wszyscy mogą być na próbach. Dobrym czasem jest okres wielkopostny. Często okazje czynią potrzeby - koncerty w Warszawie, czy za granicą mobilizują do spotkania. Gdy wyjeżdżamy gdzieś wspólnie, to wówczas też możemy popracować nad śpiewem. Mamy fajny i odpowiedzialny skład, możemy na sobie polegać. Jestem jednym z młodszych, ale wszyscy dobrze się integrujemy. Wszyscy razem tworzymy chór. To nie jest odpowiedzialność jednego człowieka, a wszystkich razem. Często też wymieniamy swoje poglądy. Tym bardziej, że wszyscy są duchownymi, doskonale wiedzą jak trzeba wykonywać muzykę cerkiewną.

To tylko nieliczne wypowiedzi po festiwalu. Każdy chór to inna historia, często też inna kultura. Ale odczucia po występie mieli podobne – wszyscy uczestnicy byli zachwyceni piękną architekturą Soboru Świętej Trójcy, wyjątkowością tego miejsca i wspaniałą akustyką.

Pierwszego dnia przesłuchań konkursowych wystąpiły wszystkie zaproszone chóry:

1. Chór „Jubilate Deo” z Mysłowic, dyrygentka Joanna Bliwert – Hoderny,

2. Chór Dziecięcy Zespołu Szkół Niepublicznych św. Św. Cyryla i Metodego z Białegostoku dyrygentka Ala Kamieńska,

3. Kameralny Chór Młodzieżowy „Sacrum” z Lublina, dyrygentka Angelika Iwaniuk,

4. Chór Parafii p.w. Wniebowstąpienia Pańskiego z Orzeszkowa, dyrygentka Ewa Surel,

5. Chór Parafii Prawosławnej Matki Bożej „Miłującej” z Czeremchy, dyrygent ks. Mikołaj Białomyzy,

6. Chórem Parafii Prawosławnej p.w. Narodzenia NMP z Mielnika nad Bugiem, dyrygentka Barbara Rusnak,

7. Młodzieżowym chórem parafii prawosławnej pw. Zmartwychwstania Pańskiego w Siemiatyczach, dyrygentka Maria Demczuk,

8. Chórem dziecięcym Niedzielnej Szkoły Parafii p.w. Św. Mikołaja Cudotwórcy w Bierestowicy koło Grodna, dyrygentka Wiera Jaromicz,

9. Chórem "Omorfos" z Siemiatycz, dyrygentka Helena Szczygoł.

Drugi dzień należał do chórów:

1. Chór p.w. Opieki Matki Bożej z Bielska Podlaskiego, dyrygenta Natalia Martyniuk,

2. Chór Sretienije – Mińsk (Białoruś), dyrygentka Olga Suares,

3. Chór Umilenije – Rostów nad Donem (Rosja), dyrygentka Marija Osiak,

4. Chór p.w. Opieki Matki Bożej z Dubicz Cerkiewnych, dyrygentka Anna Antoniuk,

5. Zespół Wokalny Nauczycieli Swisłockiej Dziecięcej Szkoły Sztuk Pięknych „Anima” ze Swisłoczy (Białoruś), dyrygentka Maryna Dawidowskaja,

6. Kameralny Chór Żeński im. św. Lidii działający przy Parafii Prawosławnej p.w. św. Jana Klimaka na Woli w Warszawie, dyrygentka Katarzyna Kosińska,

7. Chór Młodzieżowego Domu Kultury z Białystoku, dyrygentka Barbara Kornacka,

8. Chór Duchowieństwa Diecezji Warszawsko – Bielskiej, kierownik i dyrygent ks. mitrat Michał Niegierewicz,

9. Chór Soboru Św. Aleksandra Newskiego – Kobryń (Białoruś), dyrygentka Natalia Wołodina.

Trzeci, ostatni dzień przesłuchań skupił przede wszystkim chóry z zagranicy:

1. Kameralny Zespół Muzyki Cerkiewnej „Kliros” z Olsztyna, dyrygent Jan Połowianiuk,

2. Zespół Chabry – Grodno (Białoruś), dyrygentka Anna Kazimirczyk,

3. Chór Św. Aleksandra Newskiego – Paryż (Francja), dyrygent ks. Aleksandr Kiedrow,

4. Chór Kameralny Credo – Kaliningrad (Rosja), dyrygentka Tamara Maksimowna,

5. Zespół wokalny „Mnohaja Leta” – Kijów (Ukraina), dyrygentka Anna Koropniczenko,

6. Chór parafii prawosławnej p.w. Soboru Wszystkich Świętych Białoruskich – Grodno (Białoruś), dyrygentka Natalia Gaplicznik,

7. Kameralny chór „Dabrawiest” – Mińsk (Białoruś), dyrygentka Albina Piekutko,

8. Chór Monasteru Kurkijewskiego „Flacara” – Curchi (Mołdawia), dyrygent Petr Victor Bragari,

9. Chór Akademicki Państwowego Saratowskiego Konserwatorium Muzycznego im. L. W. Sobinowa – Saratow (Rosja), dyrygentka Ludmiła Licowa.

Wszystkie prezentujące się w Hajnówce chóry były wyjątkowe i wszystkie zasługiwały na nagrody. By wyłonić te najlepsze – musiały zostać ocenione przez profesjonalną komisję. W tegorocznym jury zasiedli:

• ks. mitrat Leoncjusz Tofiluk – przewodniczący
• ks. mitrat Jerzy Mackiewicz
• Profesor Michaił Driniewskij
• Władimir Lebieckij
• Profesor dr hab. Grzegorz Pecka
• Prof. dr hab. Włodzimierz Wołosiuk
• Ks. Alexandrel Barnea
• Docent Nikołaj Denisow
• Iwan Taranienko
• Ireneusz Ławreszuk

Emilia Rynkowska

autor filmów: Tomasz Onikijuk