29 marca w Miejskiej Bibliotece Publicznej odbyła się promocja książki Magdaleny Stopy „Podwaliny – drewniane domy Podlasia i ich mieszkańcy", wydanej przez Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. Gośćmi uroczystości byli: Magdalena Stopa - autorka książki i projektant graficzny - Sławomir Parfianowicz.

Tematem spotkania zainteresowali się: Jerzy Sirak - Burmistrz miasta Hajnówka, Walentyna Pietroczuk – Przewodnicząca Rady Miasta oraz Joanna Kojło - Wicestarosta Powiatu Hajnowskiego.

Magdalena Stopa, historyk sztuki, dziennikarka, jest autorką książek „Rzemieślnicy warszawscy" (2007), „Kapliczki warszawskie" (2009), trzytomowego cyklu „Ostańce. Kamienice warszawskie i ich mieszkańcy"(2010-2012), „Przed wojną i pałacem" (2015), „Jerzy Staniszkis. Architekt" (2018).

W 2015 r. Magdalena Stopa zamieszkała na Podlasiu, w 2017 r. założyła Fundację „Okolica", która dokumentuje i popularyzuje świadectwa historyczne oraz lokalne tradycje. Autorka spisała ponad 200 relacji biograficznych nagranych w Polsce, na Białorusi i Litwie, w Kanadzie i Izraelu. Ostatnie, podlaskie nagrania umieściła w promowanej książce. Są to wspomnienia mieszkańców: Chytrej, Ciechanowca, Ciełuszek, Czyż, Kaniuk, Knyszyna, Korycisk, Koźlik, Nowej Przerośli, Orli, Pawłów, Pentowa, Puńska, Ryboł, Szczyt-Nowodworów, a i Zwierżan.

Wydawnictwo „Podwaliny - drewniane domy Podlasia i ich mieszkańcy" jest bogato ilustrowane fotografiami domów, fragmentami ich wystroju i wyposażenia. Są też fotografie mieszkańców oraz spisane historie ich rodzin. Prezentowane w książce obiekty są laureatami konkursu Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu (2018) na Najlepiej Zachowany Zabytek Wiejskiego Budownictwa Drewnianego w Województwie Podlaskim.

Budownictwo drewniane odgrywa bardzo ważną rolę w krajobrazie Podlasia. Jest dziedzictwem architektonicznym i specyficznym elementem pejzażu, które wyróżnia Podlasie na tle innych regionów. Promocja książki, posłużyła priorytetowym celom Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu - podnoszeniu świadomości o wartościach i wyjątkowości drewnianej wiejskiej architektury oraz konieczności jej ochrony.

Historia rodziny i ciągłość jaka towarzyszy temu obiektowi, jest źródłem badań Magdaleny Stopy. Poszukuje najstarszych mieszkańców i poznaje ich historie, często bardzo wzruszające i dramatyczne. Zachwyca się podlaską architekturą i dziedzictwem kulturowym. Ubolewa, że budownictwo nie zachowuje już znamion kultury ludowej, podlegając przepisom prawnym, które stawiają pewne ograniczenia. Za nic w świecie, nie zamieni też drogi gruntowej prowadzącej do jej domu, na asfalt.

„... Pan Bazyli urodził się w 1937 roku i dobrze pamięta budowę domu. Gdy się rozpoczęła miał zaledwie 10 lat. Wspomina, że drewno przywożono z Puszczy Białowieskiej, do której jest stąd zaledwie kilkanaście kilometrów. Czyże powstały w XVI wieku, jako wieś bartników, osoczników i strzelców, która podlegała leśnictwu bielskiemu. Obowiązkiem mieszkańców, oprócz uczestnictwa w wyprawach wojennych, były polowania w Puszczy Białowieskiej. Byli zwolnieni od pańszczyzny.... Kloce na dom zwieziono zimą. Sańmi – bo wóz był za słaby. Parę lat je zbierali. Składali kloce na ulicy....Najlepsze drewno szło na podróby (podwaliny). Krótsze na bale, a następne na okna. .... płaciło się zbożem. Za dawnych czasów pieniądza nie było, a nawet jak był, to wydawał się niepewny. A zboże zawsze było. Moi rodzice mieli 8 hektarów pola, kiedyś to ziemia była ważna..."

Emocje uczestników spotkania wywołane bliskością miejscowości, czy też rodzinnych związków z prezentowanymi obiektami, oraz formą wykładu i stylu wypowiedzi Magdaleny Stopy wzbudziły ożywienie i dyskusję. Ciekawostką, była fotografia drewnianego komina na dachu podlaskiego domu, pokazana przez jednego z naszych lokalnych hobbystów regionalistów.

Wszyscy podkreślali wysoką wartość oraz konieczność ochrony naszego dziedzictwa architektonicznego i kulturowego na przykładach innych pobliskich miejscowości. Czy spotkanie będzie inspiracją dla autorki, po zapytaniu o historie domów żydowskich? Czy współcześni wiedzą czym są mezuzy? Kiedy powstaną nowe historie podlaskich domów i rodzin?

Zainteresowanych lekturą promowanej książki, informujemy, że jest już dostępna w Czytelni Miejskiej Biblioteki Publicznej.

Biblioteka jest czynna od wtorku do piątku w godzinach od 10.00 do 18.00, w soboty od 8.00do 16.00.

Alla Gryc

Fot. Barbara Frankowska, Aniela Szpakowicz, Alicja Karczewska